VANJ-SPEC 2023 là chuỗi Webinar được thực hiện bởi VANJ, với mục tiêu kết nối và lan tỏa tri thức trong cộng đồng học thuật người Việt đã, đang và sẽ sinh sống ở Nhật Bản. Đồng thời, chương trình mong muốn tạo ra cơ hội trao đổi cho các nhà khoa học trong cùng lĩnh vực, giới thiệu các kiến thức nghiên cứu chuyên sâu, nhằm thúc đẩy tinh thần học hỏi và khả năng nghiên cứu đến các nhà khoa học trẻ. Các diễn giả khách mời của VANJ-SPEC là những nhà nghiên cứu tài năng trong các lĩnh vực chuyên môn. Họ hiện đang công tác tại các trường đại học, các Viện nghiên cứu với tư cách GS, PGS, Giáo sư trợ lý… không chỉ ở Nhật Bản và Việt Nam mà còn nhiều quốc gia khác.

Để khởi động cho các hoạt động Seminar hướng tới cộng đồng trong năm 2023 này, VANJ lựa chọn chủ đề “Trí Tuệ Nhân Tạo – Cơ hội và thách thức cho xã hội trong tương lai”. Khách mời trong số này bao gồm:

  • GS.TS. Hồ Tú Bảo, Giám đốc Phòng thí nghiệm Khoa học dữ liệu của Viện Nghiên cứu Cao cấp Về Toán (VIASM) và Giám đốc khoa học của Viện John von Neumann của Đại học Quốc gia, Tp. Hồ Chí Minh. 
  • ThS. Trần Vũ Hà Minh, Chuyên viên phân tích chính sách cơ sở hạ tầng và phát triển quốc tế và Nghiên cứu về luân lý & pháp luật trí tuệ nhân tạo.
  • CEO Nguyễn Bá Ngọc, Nhà sáng lập của ProtonX, VietAI Hanoi và là chuyên gia phát triển của Google về Machine Learning. 

Webinar đã được tổ chức thành công từ 15:30-17:30 ngày 13/05/2023 vừa qua. Buổi chia sẻ nhận được sự tham gia của hơn 80 người qua Zoom và livestream). 

GS.TS. Hồ Tú Bảo – khái niệm AI và tác động của AI đối với xã hội:

Lịch sử của Trí tuệ nhân tạo (AI) kéo dài hơn 70 năm, bắt đầu chỉ sau 5-7 năm kể từ khi máy tính ra đời. Phát triển của nó có thể được chia thành ba giai đoạn quan trọng:

  • Giai đoạn đầu tiên: AI chủ yếu tập trung vào việc ứng dụng logic toán học và các phương pháp tìm kiếm có ích. Tuy nhiên, việc kết hợp tri thức con người vào máy tính trong giai đoạn này gặp nhiều trở ngại.
  • Giai đoạn thứ hai: Những nỗ lực được tập trung vào việc xây dựng hệ thống máy tính mang lại kiến thức con người, tiêu biểu như các hệ thống chuyên gia. Tuy nhiên, việc thu thập kiến thức con người cho những hệ thống này vẫn là một thách thức.
  • Giai đoạn thứ ba: Trọng tâm chuyển sang việc ứng dụng học máy để tạo ra kiến thức từ dữ liệu. Sự tiến bộ trong các phương pháp học máy và công nghệ máy tính đã thúc đẩy mạnh mẽ phát triển của AI trong thập kỷ gần đây.

Trí tuệ nhân tạo giúp máy tính mô phỏng các khả năng của con người như suy diễn, lập luận, nhận biết môi trường thông qua thị giác máy, hiểu ngôn ngữ, lập kế hoạch, giải quyết vấn đề và học hỏi. AI tiếp tục phát triển theo hai hướng chính: mô phỏng trí tuệ con người và AI chuyên dụng. Các cuộc thi như “RoboCup” đã thúc đẩy nhanh chóng sự tiến bộ của AI.

Trí tuệ nhân tạo đang được áp dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực. Trong kinh doanh, AI phân tích dữ liệu và hỗ trợ ra quyết định. Trong y tế, AI giúp phân tích dữ liệu lớn để chẩn đoán và điều trị bệnh tật. Trong giáo dục, AI giúp cá nhân hóa quá trình học tập và hiểu rõ hơn về năng lực học tập của mỗi học sinh. Tuy nhiên, việc ứng dụng AI cũng đem lại những thách thức như tăng tỷ lệ thất nghiệp, nới rộng khoảng cách giữa giàu và nghèo, xâm phạm quyền riêng tư và tạo ra tin tức giả mạo.”

ThS. Trần Vũ Hà Minh – những vấn đề đạo đức và pháp luật trong việc sử dụng và phát triển AI

Diễn giả nhấn mạnh về tính phức tạp và đa chiều của Trí tuệ nhân tạo (AI). Mặc dù AI mang lại nhiều lợi ích, đi kèm với nó là một loạt vấn đề tiềm ẩn. Những vấn đề này bao gồm tình trạng thất nghiệp khi AI thay thế nhiều công việc hiện tại, sự phân biệt đối xử có thể xuất phát từ thiên vị của AI, tính minh bạch bị thiếu hụt do các thuật toán AI tự học, cùng với các vấn đề đạo đức từ những khía cạnh khó hiểu và không nhất quán của AI.

Trong công việc hàng ngày tại văn phòng luật sư, diễn giả sử dụng công cụ AI như ChatGPT, công cụ này đã giúp cải thiện hiệu suất làm việc, tiết kiệm thời gian đáng kể. Tuy nhiên, điều này cũng gây ra những thắc mắc phức tạp. Khi AI gặp lỗi, ai sẽ chịu trách nhiệm? AI có thể tạo ra hậu quả không mong muốn, thậm chí nguy hiểm, như việc dùng AI trong vũ khí hoặc lạm dụng AI để lừa dối.

Cũng cần phải xem xét vấn đề sở hữu trí tuệ. AI như ChatGPT có khả năng tạo ra tác phẩm nghệ thuật và khoa học, vì vậy câu hỏi đặt ra là quyền sở hữu trí tuệ sẽ thuộc về ai. Đồng thời, việc phụ thuộc quá mức vào công nghệ như AI có thể dẫn đến sự mất dần kỹ năng của con người, như kỹ năng lái xe khi sử dụng xe tự lái.

Để đối mặt với những thách thức này, chúng ta cần nâng cao nhận thức công chúng về mặt trái của AI, đẩy mạnh nghiên cứu, khuyến khích sự liên kết giữa ngành AI và các nhà lập pháp, và lập nên các trung tâm nghiên cứu về pháp lý công nghệ thông tin và AI. Đồng thời, chúng ta cần học hỏi từ các quy định pháp lý liên quan đến AI ở nước ngoài, như luật AI của Liên minh châu Âu, chính sách Nhật.

CEO Nguyễn Bá Ngọc – các công nghệ AI đang được sử dụng trong kinh doanh, bao gồm Chat GPT

Diễn giả nói về sự phát triển chóng mặt của AI, khiến cho ngay cả những người trong ngành cũng bất ngờ. Anh cho biết AI được áp dụng trong việc tạo và biên tập nội dung, ví dụ như chỉ cần đưa ra yêu cầu là có thể tạo ra nội dung ảnh đẹp mắt, thay vì phải dùng các công cụ phức tạp như Photoshop. Anh tiếp tục giới thiệu về sự tiến bộ của AI trong lĩnh vực xử lý ngôn ngữ tự nhiên, đề cập đến các mô hình như ChatGPT của OpenAI. Anh thảo luận về cách AI có thể giúp cải thiện hiệu quả làm việc. Tuy nhiên, anh cũng nhắc nhở về những rủi ro tiềm ẩn, như việc huấn luyện AI trên dữ liệu từ internet có thể gây ra thông tin sai lệch, đặc biệt là với dữ liệu hoặc ngôn ngữ ít phổ biến.

Diễn giả sau đó phân tích những khó khăn mà doanh nghiệp và nhà nghiên cứu đối mặt trong việc phát triển AI. Anh chỉ ra ba yếu tố quan trọng là hạ tầng tính toán, lượng dữ liệu lớn và nguồn nhân lực chất lượng. Do những khó khăn này, các công ty lớn như Google, Microsoft và Facebook đã chiếm ưu thế. Anh lưu ý rằng các công ty lớn có thể chỉ mất vài tháng để nâng cao độ chính xác của mô hình AI của họ, trong khi các nhà nghiên cứu hoặc nhà phát triển ứng dụng có thể mất hàng năm để cải thiện chỉ 1-2%.

Diễn giả tiếp tục trình bày hai cách tiếp cận trong việc xây dựng ứng dụng AI, cùng với ưu và nhược điểm của chúng. Đầu tiên là việc sử dụng nền tảng AI có sẵn. Phương pháp này cho phép phát triển sản phẩm nhanh chóng và tiết kiệm chi phí, nhưng có thể không tạo ra lợi thế cạnh tranh và khó thu hút đầu tư. Thứ hai là xây dựng công nghệ AI từ đầu. Phương pháp này tạo ra lợi thế cạnh tranh, nhưng cần tốn nhiều nguồn lực và chi phí. Anh cũng chỉ ra cơ hội cho các doanh nghiệp nhỏ bằng việc khai thác các “khe hở” mà các công ty lớn chưa quan tâm. Cuối cùng, diễn giả đề xuất một phương pháp tiếp cận kết hợp, bắt đầu với việc sử dụng nền tảng AI có sẵn để kiểm tra nhu cầu thực tế, sau đó tập trung phát triển công nghệ riêng cho tính năng được yêu thích và sử dụng nhiều.

Nếu các bạn muốn liên hệ trực tiếp với các diễn giả, xin vui lòng gửi email trực tiếp tại địa chỉ (thay [a] bằng @) 

  • GS.TS. Hồ Tú Bảo, Viện John von Neumann của Đại học Quốc gia, Tp. Hồ Chí Minh. 

Email: bao[a]viasm.edu.vn

  • ThS. Trần Vũ Hà Minh, Indochine Counsel, Việt Nam. 

Email: tranvuhaminh[a]gmail.com 

  • CEO Nguyễn Bá Ngọc, ProtonX, Việt Nam. 

Email: ngoc[a]protonx.io

  • MC: TS. Võ Văn Tuấn, Đại học Kyoto, Nhật Bản,

Email: tuanptnk[a]gmail.com

Người tổng hợp: TS. Võ Văn Tuấn, Ban Seminar-VANJ

Đại học Kyoto, Nhật Bản

Liên hệ: tuanptnk[a]gmail.com